Huzurevi sakinlerinin malnütrisyon prevalansı ve sarkopeni ile İlişkisi
Bülent SAKA, Sibel AKIN, Fatih TUFAN, Gülistan BAHAT ÖZTÜRK, Selçuk ENGİN, Esad KARIŞIK, Hilal ÖZKAYA, Nurullah YÜCEL, Mehmet Akif KARAN
ÖZET
Giriş: Ülkemizde gelişen sağlık olanakları sayesinde yaşlı sayısı gün geçtikçe artmaktadır. 1985 yılında 65 yaş ve üzeri bireyler tüm toplumun %4.2 (2.2 milyon)'sini teşkil ederken, bu oran bugün %7.2 (5.3 milyon) seviyelerindedir. Yaşlanmayla kronik hastalıklar ve malignitelerin görülme sıklığı artar, kognitif yetiler azalır, psikolojik sorunlar ve bakım problemleri sonucu öğün atlama ve/veya yetersiz beslenme görülür (%35-40). Tüm bunlar malnütrisyona sebep olur. Çalışmamızda huzurevinde ikamet etmekte olan 60 yaş ve üstü kişilerin nütrisyonel durumlarının değerlendirilip sonuçların diğer klinik bulguların yanı sıra sarkopeniyle olası ilişkisi araştırılmıştır.
Materyal ve Metod: Ekim 2010 tarihinde kesitsel bir çalışma ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kayışdağı Darülaceze Müdürlüğü Huzurevinde ikamet etmekte olan 349 kişi mini nütrisyonel değerlendirme testiyle tarandı. Çeşitli klinik hastalıkların yanı sıra demans ve depresyon gibi eşlik eden diğer geriatrik problemler ve sarkopeniyle nütrisyonel durum arasındaki olası ilişkiler araştırıldı. Sarkopeninin değerlendirilmesinde indirekt bir yöntem olarak el ve parmak kas gücü ölçümü kullanıldı.
Bulgular: Değerlendirme sonucu 349 kişinin 177 (%51)'si erkek, 172 (%49)'si kadındı. Yaş ortalaması 75 ± 9 (erkek: 72 ± 8 yıl, kadın: 78 ± 9 yıl) yıl idi. Huzurevi sakinlerinin 185 (%53)'inde normal nütrisyonel durum, 117 (%33.5)'sinde malnütrisyon riski ve 47 (%13.5)'sinde malnütrisyon saptandı. Malnütrisyon riski veya malnütrisyon tespit edilenlerin beden kitle indeksleri (23.4 ± 4.5 vs. 28.9 ± 5.7 kg/m2, p< 0.0001), parmak kas gücü (5.82 ± 2.05 vs. 6.98 ± 2.36, p< 0.0001) ve el kas gücü (17.98 ± 8.09 vs. 22.75 ± 8.96, p< 0.0001) daha düşük bulundu. Kas gücü ölçümleri sonucunda sarkopenik olduğu düşünülen 274 kişinin 139 (%51)'unda malnütrisyon veya malnütrisyon riski mevcuttu (x2= 17.011, p< 0.0001). Tarama sırasında 135 (%38.7) kişide demans, 55 (%15.7) kişide depresyon, 13 (%3.6) kişide serebrovasküler olay, 6 (%1.8) kişide çeşitli maligniteler ve 27 (%7.8) kişide Parkinson hastalığı mevcuttu. Demans tanısı olan 135 kişinin 85 (%63)'inde malnütrisyon veya malnütrisyon riski bulundu (x2= 21.225, p< 0.0001). Lojistik regresyon analizinde malnütrisyon ile sarkopeni (B= -1.068, Wald= 7.886, p= 0.005), koroner kalp hastalığı (B= -0.869, Wald= 8.492, p= 0.004) ve demans (B= -0.748, Wald= 7.054, p= 0.008) arasında anlamlı ilişki bulundu.
Sonuç: Ülkemizin en büyük huzurevlerinden birinde yapılan kesitsel incelemede burada yaşayanların nütrisyonel durumları ve etkileyen faktörler hakkında önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Daha kesin verilere ulaşılabilmesi için ülke genelinde çok sayıda huzurevini içine alan daha geniş kapsamlı bir taramaya ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler: İleri yaş, bakımevi, malnütrisyon, sarkopeni